Decembro Esan

Delonge mi ne blogin, sed mi duran skribi Mondlange even eksterbloge. Yen un kreaco tia kiu, spite sia dislongeco, kaptan pripensinda ideo simbola.

Decembro esan
la most priskribinda mon'
law multos, ial ayn.

Oni Ne Dubez la Kreema Spirito de la Humaro

La titolo de tiu ci blogaco teman pri mia trofiereco, pro ke mi kredin iu kiu esin even tiam nekredebla, ay mi devintuz ne klami, ke povuz esi tute vere. Mu lojan sur grandega planedo, ay mu nombran sufice multe por kovri jia tuta teraco. Done ke mu eman krei ay difizi mua egzisto cie ayn kie mu povan, mu memorez ke ne egzistan netravidita teritorios en mua epoko.

Delonge mi amin nomisi 'pioniro' de la Mondlango-movado. Mi staran fiere inter la origina verkistos en Mondlangio, ay kwankam mi ne produkan novacos oftege, mi amuz kredi ke mi kontributan io minime valuozeta al jia kulturo naskisanta.

Dirinte tio, mi devan konfesi, kio mi jus lernin. En blogaco antawa, mi klamin, ke mia haykaro "Fremda Aero" esin eble la unu originala poemo. Nun mi konan, ke tio ne veran, car mi diskovrin, ke alia Mondlangisto produkin propra verkaco tia en 2008.

Yen la versaro de Tony R. Young, vere fita introduko al la poema tradico por Mondlango. Ji esan simpla, sed sincera, ay ji kumportan universala, tre huma sento. Traleginte la mesajaro en kiu Tony introdukan la poemo, sime ji esan skribita responde al tradukaco alen Mondlango de la Mondlangisto myaleee, kius propraco self esin araba poemo similtema.


kie, kie, kie?
mu ploran
nie, cie, ci tie.
la voyo flustran
kiam, kiam, kiam?
mu petan
niam, ciam, nun.
mua vivos flustran

ay:

kiam ay kie?
disluma voyo diran
nura nun, ci tie.


Mi speciale amegan la lasta stanzero: "nura nun, ci tie" insted "nure...", kwaz la awtoro volin objektizi nura spastempa punkto (ay dirizi jim de voyo! :-p). Eble esin nur gramatika miso, sed law mi la rezulta senso esan multe mor interesa.

Ne miskomprenez. Mi ne cagrenan pro tiu ci diskovraco. Mi tre aman tiu ci poemo ay mi respektan jua honesta humeco, ay do fakte nun mi povan stari even mor fiere pro tiu aldonaco al la granda tradico al kiu mi apartenan. Mi ne esan la unu, sed mi esan durizanto de tre spiritoza unu.

Mi citon parlanto de alia helplango por most gude komuniki la sento de l' momento: kurajo ay antawwarde! Mi esperan ke baldeege eson alia verkistos Mondlangista al kiu mi povan diri tio -- tiam eson multe pli signifoza mia wordos!

Mondlango Denove Havan Facebook-Grupo

Saluto mondanos!

Cu yu konan ke egzisitin (til ante multa monos) Facebook-grupo por Mondlango? Versime ne, car tiu grupo niam havin mor ol cirkum 6 membros dum mi membrin. La tiama grupestro finfine deletin la grupo seneksplike, ay pose sime niu zorgin jia manko.

Hiere tamen mi decidin ke Mondlango meritan ay bezonan propra Facebook-grupo denove, do mi krein nova pajo por ji. La alia vaste uzata helplangos havan multa sukcesoza grupos ce Facebook, ay kelkde da ju ofte atraktan nova lernantos ay progresanta parlantos. Esan kompreneble; Facebook esan la most vaste uzata socia reto ce la interneto, ay simple tiel ayna grupo tia havan canso atentizi grandega nombro da humos al si. (Nu, teni tiu atento tamen esan tute dissama afero!) Anke nun, pos la forizo de RSS-abonfluos ce Yahoo! Groups, minime kelke da mu yam ne konsideran tiu forumaro, facile uzebla. Minime Facebook donan ebleco krei RSS-abonfluos (tamen nerekte ay nefacilege) ay multa alia alirilos, inklude poktelefona programaros, webposto, ay la webeyo self (kiu esan multe mor facile uzebla ol tiu de Yahoo! Groups, miaopinie). Anke la FB-interfaso siman facilizi mor rapida interaktado, danke (parte) al sia forumodeta staylo ay tuya tildatiskapablo. Konsidere ci cio, kial ayn ne revivigi la grupo? ;-)

Do, if interesizan yum vidi (or even morgude, partopreni en) vera, facila, amika konversado en Mondlango, alisez al mu ce https://www.facebook.com/groups/mondlango/. Ankore mu nombran dismulto, sed mu tre joye esperan, ke kum yua helpo, mu povon canji tio baldege!

Memori la Esperanto-tago ay Konsideri la Situo de Mondlango

Saluto samideanos! Cu mankin al yu mia blogado?

Versimile multe da yu yam konan, ke frido esin la monda Esperanto-tago. Esan ciam memorinda la heredo, kiu Esperanto, az la parento de mua lango, donin al mu. Ji restan la most vaste parlata helplango en la mondo, ay ankore jia mesajo de paco, amikeco, ay (nature) espero por la humaro durin forte ay inspire.

Sed anke ciepoke mu devan memori ke mua lango (ay mua komunio) esan ankore tre yuna, ay ke restan multmulte da laboro finenda por vastegizi ayna helplango. Kwankam Esperanto esan mondvasta lango, ji ne yet esan monda lango en la senso pri kiu golan la Esperantistaro. Oni ne povan koni la futuro -- eble niu artifica helplango ison la monda lango. Tamen ciu helplango parlata de even kelkos, linkan humos tra la tuta mondo, ay la valuo de tio esan senlima. Pro tio mu laborez vastizi mua lango, sen tro da zorgado pri cu mu iam gaynon la nomo "lango de la mondo."

En tiu spirito mi skribin eseo (engle) por atentizi humos pri helplangos ay kurajizi lum lerni un. Mi ne sugestin iu ayn, inklude Mondlango, car law mi esan mor grave ke mu simple donan canso kreski al la tuta helplangaro. Yam mi parlin kelkfoye pri posta_Mundi, komunio kiu law mi esan tre respektinda pro sia valuizo de interkomunikado ay interkomprenado antaw cio. Anke law mi sufican ke mua komunio havan samsense la povos interkomuniki ay interkompreni kum la mondo. (Klare tamen mi anke esan betinta, ke kelkos trovon Mondlango ay interesison pri ji, kiu ja esuz gudegaco por mu!)

Yen esan la Mondlangizita versio de tiu eseo. Jia titolo esan "Felica Esperanto-tago: Justatempa Eseo Koncerne Internaxa Helplangos Ay Kial Yi Eble Voluz Lerni Un."

---

Lesoneto pri Histro

Antaw cirkum 130 yeros esin mode en la akademia mondo, eksperimenti pri langokonstruado; dum tiu tempo raciista filosofio reaperisin kiel portanto de la Klerisma Epoko, ay universalizado ay algoritmizado ekpopularisin kiel 'gayda fortos' en certa akademia fakos. Tial anke modisin la klopodado wini la titolo "kreinto de la universala lango."

Rezultin fihistro de akademia militado, senbaza ay antawsupoza klamos pri 'venko,' dislogika arguos, ay akademie subtenata selfismo ye internaxa grandeco. Ciu ayn langokreinto kredin ke si produkin la vindikaco de la tuta klopodado, ofte nur per eta 'morgudizacos' al formuloda strukturo. Sia wordaro mostparte devenin de la latina lango (foye kum eta canjos de kelka wordos), ay la resto de la moderna latinida ay eble jermana langos -- certe minime la engla -- ay sia gramatika designo esin bazita sur la Hindeuropa langaro kum komplika afiksosistemo kiu supoze konformin kum la legalos de logiko (kiu esin rapide progresanta studfako ay en matematiko ay en filosofio, ay versimile inspirinto de la populara langomodelo). Almost ciam tamen oni eventuale eltrovin konteregzamplo en ciu lango tia. Cu temin pri substantivos kiu disakordin kum la afiksosistemo, cu la verbos ne sufice gude indikin transitiveco, or cu la pronomos disjuste traktin sekso, niu ayn simin sukcesi krei 'perfekta lango.'

La Nuna Situo

Tiel iran la arguos por la 'dissukcesos' de tia klopodos ye langa enjinerado. Sed even diskonsidere la filosofia kwarelos, en tiu ci kazo oni povuz argui, ke la mezuro de sukceso esan maksime disfacila afero. Konsiderez: 'natura' langos havan sufice multe da atrakta traytos por interesata lernuntos. Mu komprenon gude, kio mu povan gayni per lerni jum: morforta sentos de etna identeco, monia gaynado, morforta rilatos kum parlanta amikos or familanos, ay even morgrandizo de mua optaros da futura spozos. Esan tute kompreneble, kiel lango kiel la itala povan atrakti 24 milionos da fremda parlantos*, konsidere sia rica literatura korpuso, histra rilatos kum Katolikismo, celebrata kulturo propra, ay lawdira sekslureco; esan kontraste multe les kompreneble, kial ayna lango konstruita povuz atrakti 2400, or even 240 parlantos, kiam sime la gaynacos ne esan tiom granda, minime ne en ayna 'tucebla' senso.

Spite ci cio, multa helplangos durin teni minime malgranda komunios de parlantos tra histro... or, minimege, multe da ju gaynin komunios denove per la interneto. Versimile la most gude konata el tia langos esan Esperanto, kum lawlitere milos da parlantos, sed anke inter langos kum tiom granda komunios esan Ido (multfaka reformprojekto de Esperanto) ay Interlingwo (iel modernizita, morsimplizita versio de la latina lingvo). Lesgranda sed ankore gude konata langos de tiu epoko inkludan Interlingweo, Idiomo Neutrala, ay Novialo. Even la komunios de tiu ci langos duran kreski, juje per la grando de egz. sia forumos de webposto ay Facebook.


Fakte even hodie la konstruado de helplangos duran kiel arta esprimado de la sienco, ay nuntempe multa langistos ay profesia ay amatera eksperimentan kum nova langmodelos por solvi ne nur la problemo de atrakti morgranda kwantos da nova parlantos, sed anke la problemos kiu eble kozin tia situo por la disnova projektos, kiel la mostparte hindeuropoda gramatika strukturo, la perceptita 'eurocentrismo' kiu rezultan el tiu gramatiko ay almost tute europa wordaro, ay la simpla fakto, ke la disnova modelo niam demonstrin la dezirita sukceso. Certe multe da helplangos ne tute 'dissukcesin', minime ne tute, sed if la ununura golo ciam esin isi la most vaste usata internaxa lango, anke niu sukcesin even law sia propra mezuro.

Mor konservativa projektos nuntempa inkludan Mondlango, alia reformprojekto bazita sur Esperanto sed preninta sia wordaro mostparte el la engla. Done, ke latinida langos kiel la fransa eventuale esin instedizita per la engla dum la yeros inter la kreado de Esperanto ay nun, la kreaco de He Yafu reprezentan provo reagordi la modelo de Esperanto -- kiu esan demonstrite utila modelo -- law la nidos ay kumhavita konaro de la moderna humaro. Pandunio, nova lango kiu golan produki wordaro prenita de multa langos tra la mondo ay simplega morfologio, reprezentan la mor diskonservativa gamuto, bazita sur neeuropa (or minime ne *nur* europa) langos ay laborante per kwazdemokra proceso (juje per la zorga skribacos de Risto Kupsala pri sia ideos en tiu ci webpostlisto). Lango de Planedo esan vivoza projekto bazita sur simila principos. Inter amba projektotipos antawe mencita esan Nova Lingwafrankao, kiu kumizan la latinida wordaro de la mor disnova helplangos kum la morfologia emos de kreola langos, rezultizante nova modelo kum familia aspekto. Tutekstere de la kontinuumo mondkoncerna esan zona helplangos, nova tipo moda (zona, tiu designita nome por eblizi komunikado inter parlanto-komunios de langaros kius respektiva langos ankore konsistizan surfase similega aro sed fakte esan ne interkomprenebla. Bi eksita egzamplos de tiu tipo esan Interslava ay Folksprako.

Sed la tuta klopodo por internaxa langos, spite la mondeca ambixo ay tiel-nomita urjeco kiu ji reprezentan, ankore esan esense nekonata de la publiko. Esan sufice guda arguos por la ebla kialos: une, jenerale la publiko ne havan multe da rilatados internaxa, even ciepoke, ay instede tia rilatados apartenan al stata politiko, interlanda komerso, ay la akademia mondo. Por multa humos simple ne egzistan sufica kialo lerni ayna fremda lango -- certe ne lango artifica -- done tia situo. Bie, even per sia propra operatado, internaxa politiko ja disfacilizin la difuzado de tia langos alen tiu fakos en kiu langaco gravegan, egz. en jura interpretado. Konsiderez ke oni ne povan legisli pri wordos kius signifos restan ne tute komprenata. Fine, if oni eklegan la jenerala histro de helplanga projektas, ay anke tiu de la individua projektokreintos, la retoriko de tia komunios esan tiom troizita ke ji sime petegan akademia forbaro. Esan kwaz kelka helplangokreintos refuzan esi konsiderata kiel serioza labororos. La klasika egzamplo esuz la jenege persona atakado de Mark Hučko konter la kreintaro de Interslavic (defende de Slovio). (Respondo de la Interslavic-kreintaro troveblan sub la sekto "Disclaimer" en tiu ci memorando.)

Sed tra ci tiu epikoda rakonto, oni trovon langistika brilacos, pecetos da sajo, ay gude raciizita idealismo en la entrepreno. La ideo de internaxa helplango esan esense nobla ay aferece komprenebla. Kiam ayn kumvenan bi or mor parlantos kum sufice dissimila devenos (ay langa ay naxa), la probableco, ke ciu parlanto kumhavan egale un sama lango lesisan rapide per ciu aldonito tia. Ne esan konterrealisme, ke eble ciu parlantos povan parli minime iom la engla, ay most ofte tiom sufican por certizi, ke ciu iran sufice glate. Sed multokaze oni riskon komprenada gravacos, ay even more la povo de ciu parlantos elkomuniki klare ay certe sia pensos, deziros, ay nidos.

La Intuo: Hipotesa Egzamplo

Imagez, ke yi sidan en kafeyo en Buenos-Ayreso. Yi esan unuyera studento da la espana lango kiu iom trozelisin ay decidin partopreni intercanja programo dum la biu semesto de yia unu studyero. Yi povan konjugi verbos, paroli longe pri homa objektos ay sia multa traytos, ay usi juste sufice da slango por konvinsi yia amikos, ke yi ne esan senespera 'gringo.' La konversa topiko canjisan al io simpla, kiel koncerto al kiu volan iri ci tiu amikos. Komence cio iran sufice glate, ay yi eksitisan car yi lovan cio ayn pri muziko. Sed tiam un amiko ekparlan pri la gitaristo ay sia instrumentaro. Done, ke yia esan pasia eksperto pri gitaros, yi lovuz la canso eniri la konverso, oferante askos, aldonante pensos, ay opiniante kiel vera elitisto pri la afektemos de la 'relic'-versio de la Telecaster-gitaro de Fender. Tamen aliflanke, yi povan konjugi verbos, paroli longe pri homa objektos ay sia multa traytos, ay usi juste sufice da slango por konvinsi yia amikos, ke yi ne esan senespera 'gringo.' Ho, ay yia amikos? No hablan inglés.

La mostmulto da mu kiu iam provin serioze lerni alia lango havon iu rakonto kiel la ci-supra, instedize "espana," "kafeyo," "gitaros," atp. per la detalos de mua propra rakontos. Ji esan iom trosimplizo de tia renkonto, certe, sed even pro tio oni povan ekkompreni intue la rezulta diskomfortiso. Por preventi juste ci tia situo egzistan helplangos.

Do...?

Kial ayn mi bruan pri ci cio juste nun? Nu, law mi esan tiom diskutinda kiom ayna alia tempo, sed nun esan speciale aferkoncerna. La 26-u de julio esan la monda Esperanto-tago; ci-yere ji portan az temo "justa komunikado" (videz la blogo de la Esperanto-lobiistos en la Unita Kinglando por detalozeta sinopso). Ci tiu temo prenan inspiro de la celebrata motivo de Zamenhof krei Esperanto. Konsiderata relative al la ci-supra egzamplo, Zamenhof dezirin eblizi la finiso de konversos kiel tiu de la kafeyo en Buenos-Ayreso. La ideo esin, ke Esperanto devuz esi tiom simpla ke iu ayn povuz lerni la lango til flueco pos nur egz. 6 monos da studado serioza (t.e., tiom longe kiom studadin mua heroo naiva antaw ol li decidin, ke yam venin la tempo por ekvoyaji). Tial inter ayna bi Esperanto-parolantos kiu studin sufice longe ay diligente (kiu devuz esi, demonstreble, ne tro multe), konversado reisan tio kio esan en ius ayn denaska lango: arto, ay ne malrapidega, ardua sienco. Til nun tamen oni even ne yet mencin la bonusos kiu akompanan tia ci langmodelo; egzample, ne egzistan 'denaska' akcento, ay tial egzistan eta aro da akceptinda alofonos por multa fonemos. Done, ke la difinos de wordos esan kwazaksiome specifa ay preciza, la problemo pri cu oni juste vortizan ayna ideo ekwivalentisan simpla problemo de logiko. Simpla ay nuansoza wordfarada sistemo sime diseblizan manko de ayna wordo nidata, even kiam ne egzistan un precize difinita por certa objekto or ideo. Dislonge, Esperanto justizan internaxa komunikado per facilizado.

Ci-yere la temo de la Esperanto-tago esan anke inspirita de la simila temo de la Universala Kongreso de Esperanto kiu nune okazan in Reykyaviko, Islando: "Insuloj sen izoliĝo: por justa komunikado inter lingvokomunumoj" (Insulos sen isoliso: por justa komunikado inter langokomunios). Bela interpreto (en Esperanto) de la praktika signifo de tiu sentenso, ay eta prezento abstrakta de dissensensa realizado de la ideo, troveblan ci tie. (Supoze, ke yi ne parlan Esperanto, eble surprizon yim lerni ke Google yam povan traduki jim.) La modelo diskutata priskriban la monda langsituo realisme, sed anke provan idealizi jim. Certe ne ciu denaska lango ricevan la meritita traktado serioza en aferos koncerne langa politiko, ay multa langos tia even ne esan usebla exter egz. un singla vilajo. (Yen surpriza egzamplo el moderna Europo: la elfdala subdialekto de la dalekarla dialekto en Swedio.) Ci-afere la mor vaste parolata, oficiala langos regiona havan granda avantajo; ofte ju draste influan, lesvastizan, or simple forwixan lokala langos, multkaze aperizante tensos pri kultura destruado. Ye la internaxa levelo, la influado de nur kelka langos -- la engla mor ol ayna alio -- esan klarega. Imagez la antawa Buenos-Ayresa egzamplo en Xikago, ay insted noveta studento de la engla yi esan amiko fluparlanta; esan sufice diskomfortize havi amikos kum kiu mu ne povan gude komuniki. Nun imagez, ke tiu situo -- ke mua interkomunikados esan disfacilegizita per neflueco de mua kumkonversantos -- trovisan inter la laboristaro en ciu komerseyo, kie mu komersuman. Juste tio mu riskan per la nuna vastisado de la engla. Yet tiu hipotesa laboristos, spite sia (ne)eksperteco pri la engla, ne povan simple akti samkiel mua studento espanlanga ay silentisi kiam lia laboro postulan ke li, egzample, xoforez turistos, elkomuniki precize la demandos de sia firmio en firmia uniso, or interpreti por medikisto (ne englaparlanta) ay familo (englaparlanta) de dissanoro. En ciu situo ay la interpretisto ay la interparlantos ekhavan riskacos pro la problemo de neperfekta interkomprenado; la laborista interpretanta riskan diskomfortiso, miskomunikado, ay krei granda problemos por siself ay ciu alia koncernatos. La servatos riskan dura senrimedeco de sia nidos. Ci tiu scenos esan tia en kia necesan preciza komunikado, sed la realo koncerne monda edukado pri la engla lango esan tiel, ke en multa landos ankore oni trovon definitiva limos de interkomunikpovo. Refoye, por preventi juste ci tia situo egzistan helplangos.

Peto al Yi

Done, ke morge esan la Esperanto-tago, mi tre facile povuz finizi ci tiu eseo per bombastega petego, ke yi lernez Esperanto, ay mi povuz parladi preske senfine pri la kialos, kiu konvinsin mim lerni la lango ay kial anke yi devuz fari same. Ci tio ne interesan mim. Mi tamen donon un lasta peto, ke yi konsiderez lerni *iu* helplango -- la optaro esan grandega, ay skribe ciu aspektan apene distingebla -- sed provi konduki yim al ayna specifa lango tia, minime nune, siman lafinde law mi.

Yen mia kialos:

• Yam esan disfacilega konvinsi iu ayn fari tiu kiu mi petan. Versimile yi ne havin guda kialo konsideri helplangos aynasense antaw hodie; even if yi yam havin un, eblege or yi yam interesisin (ial ayn) pri internaxa komunikado or konstruita langos, or io kio mi dirin tie ci rilatetan al yia kredos or alia interesos. Tio apene sufican por konvinsi iu fari multe mor ol simple eksploradi la jenerala ideo. (Do iel mia peto esan ankore ne mor ol beto.)

• La mostmulto da Helplangos esan ege interkomprenebla, minime skribe. Done ke helplangos esan usata mostparte por skriba korespondado en la interneto, tio esan konvena fakto. Esan kelksense bonaco ay samtempe disbonaco, sed spite cio esan ankore fakto pri jua designos. Gudega egzamplo de la komunikpovo facilizita per tiu simileco esan la webposta forumo posta_Mundi ce Yahoo. La usantos de ci tiu forumo reprezentan multa helplangos, ay tiel lu enjoyan produkema, interesega konversos pri diversa topikos. Anke lu publikizan bimona jurnalo kiu celebran la tuta aro da helplangos, kiu li reprezentan.

• If yi ja decidan plenumi mia calenjo, versimile yi iam eksploron alia helplangos apuds la unu, al kiu yi alison. Pos iom da tempo la konvolo ektenan ciu helplangoro. Ciu komunio esan dissama, ay plena ye humos de diversa karakteros: inteligenta, eksentra, pedanta, amika, troloda, (ne)religiema, (ne)politikema, atp., sed ciam interesa. Finfine tamen eson yia propra responso trovi komunio en kiu yi povan amikisi kum alioros ay gayni valora kontaktoros if yi esan vere interesata pri lerni helplango. Konsiderez: kie alie yi povuz usi tia lango? De tie ci mu povan ekkompreni tuy, la sekwa kialo...

• La konkuro ne yet finisin. Multa Esperanto-parlantos volan klami venko simple pro la grando de lua parlantaro, ay certe esan grandega ja, sed even tio ne certizan ke li winon tiu volegata titolo. Samkiel mi priskriban la alia helplangos, anke Esperanto esan tiel, ke ji esan ankore nur lango kum "komunio" insted mondvastega, vere "internaxa" influo (t.e., tia kia regan registara aferos, komerso, atp.). La most granda diferaco pri Esperanto esan, ke jia komunio esan multe mor granda ol tiu de la alios. (Oni ne direz tamen ke tio ne esan decida bonaco por multos; la komunio de Esperanto esan ege plenplena ye moyosega humos ay personecos!)

Iufoye Dave McLeod† komentin, ke esan helpe por ciu helplango, kiu la mondo ek atentan even un; tio li dirin gudkiale. Memorez, ke ci tiu entrepreno restan mostparte nekonata de la mondo. Kiam ju morpopularisan, anke ju gaynan canso atrakti mor da parlantos; la atento de la publiko ekturnison al un or kelka speciale sukcesoza langos, ay do tial solvo de la "problemo", lawteorie, sekwon nature (minime tiel iran la raxonado). Intertempe esan sufice reprezenti la idealo law onia preferata kielo.

La optaro da internaxa helplangos esan rica ay vivoza, ciu kum propra estetikeros, golos, ay, relative al la parlanto, avantajos ay disavantajos. Depende ye yia aparta golos, yi do havan abundo da selektindacos. Samtempe, multa tia langos adoptan etoso simila ye tiu de Esperanto az kialo d'egzisto, ke justa komunikado involvan facila komunikado por ciu. Fita analogio el la softwara mondo esuz la gamuto de egzistanta Linuks-sistemos: egzistan nawse multe da optos, sed most ofte oni simple povan elekti hazarde ay ankore la rezultos eson sufice miriga.

En ci tiu epoko de ekonoma tutmondisado, la povo atingi teorie bilionos da humos almost senpene, ay jenerale, timize senlima abundego da informos kumhavinda, la oportunaco lerni ayna lango esan farinda por ciu ayn kiu povan. Ne egzistan sendifekta arguo por selekto ye helplango, sed if la priskribo de "justa komunikado," kiu mi aldonin ci tie fitan gude kum yia idealos, esuz sendube konsiderinda afero por yi. Done, ke mor da kono esan yam atingebla al mu ol iam ayn antawe, la sola, vere disfacile solvota mankos en nia individua konaros rezulton el mankos en mua kumhavata lango. Ci tiu eseo esan mia peto al ciu humos, ke li decidez eniri la efortado helpi lesizi tiu mankos.

Felica Esperanto-tago.


---

Notos:

* Videz ci tiu eksplorada artiklo (en la engla) de Eurobarometer por eble dissienca stimaco raportita ye ck. 2006, or la artiklo de Wikipedia (anke en la engla) el kiu oni povan ekstrakti rekte la nombros.

† Nune mi ne povan trovi la eyo ye la interneto kie M-ulo McLeod dirin ci tio, sed mi klarege memoran, ke mi jim legin. Bonvolez kontakti mim por korektizi la citaco or sendi la linkilo se yi konan la fonto.

Cu Yi Vidan la Novaco?

Nu, mi aldonin jim antawlonge, sed mi ne mencin. Nun mi pravizan tio!

If yi legin la blogo lastatempe yi yam vidin la canjos estetika en la interfaso, inklude la koloros ay la nuna supera pikturo. Kwankam ne esan ofica, mi decidin usi jim por simbolizi Mondlango ce ci tiu blogo simple car, fakte, la lango ne yet havan propra simbolo vera.

Yen mia propono por ofica flago de la internaxa lango. Ji elmontran bikolora globo (de verda ay blua) putita ye fundo kie la koloros esan dise distributita. Mi ne krein kum intendo reprezenti iu granda metafora deklaro, sed klare la globo iel reprezentan la mondo. La blua parto de la fundo reprezentan la senfina cielo preter mua eta planedo, ay la verda reprezentan la 'fertileco' de la humara imago. Certe tiu fertileco povuz esan gudege kreskota per lango tutmonda, cu ne?

Mi ripetez ke la designo ne esan ofica simbolo de Mondlango; ji esan nur mia sugesto por reprezenti la lango. If yi havan opinio pri la designo or propra sugesto por tia flago, mi aman awdi yia ideos!

Til la sekwa skribaco, durez legi, ay ne hezitez kontakti mim kum ayna ideos or pensos!

Fremda Aero

Cinokte mi elsendin ci tiu poemo al la Yahoo-grupo posta_Mundi. Mi kredan ke ji esan la unu originala poemo skribita Mondlange.

Kiel mi dirin en mia mesajo al la grupo, sentan iomete klica, ay tio esan intenda. Mi volin introduki la poema arto al Mondlango kum iom tradica verkaco. (Ne askez kial... eble mi esan iomete sentimentala. :-p)

Notez ke la poemo anke esan fakte haykaro. Mi amegan haykos-- esan simpla poema staylo kiu bezonizan multe da injenieco por vere skribi gudege. Tial mi enjoyegan skribi poemos en haykara formo.

Aynakaze, la poema titolo, kiel implikan la blogaca titolo, esan "Fremda Aero". Enjoyez.

Fremda aero
Kwaz yi venin ay tiam
Irin refoye.

Voco diswarma
Cirkum mia bedo, mi
Ankore awdan

Yi, eta koro,
peta ekhos. Por kio
mi ne konan, ve.

Mi apologan.
Versimile yi volin
Iom da mia

Warmeta teo.
Ne okazan ofte, ver',
Ke mi gestizan...

Avansizi la Wikio, Atp.

Nu, pos multete da wekos sen havi sufice da tempo libera por editi la tradukos -- tute neanticipite -- mi decidin ne durizi la traduko de MediaWiki nor Jappix. Jappix esan certe konsiderinda projekto futura, sed nuntempe mi morpreferuz atenti mor atingebla aferos.

Mi ne sugestan future durizi MediaWiki car, pro la sama kialos mencita supere, mi anke decidin ne deleti la wikio ce wikinet. La most granda problemo de wikinet law mi esin ke mi ne povin editi altlevela eros de la softwaro, kiel nomspasos, sed vere pos pripensi plu mi ne anticipan ke tio eson problemega. Oni povan facile trovi la nomos de la nomspasos, ay vere ne esuz tre dissama ol la tradukuta versios, kiu mi kreuz.

Mi havan bi kialos por ci tio. Unu, if pos la difdono de mia tradukaco mi ankore esan la most aktiva tradukisto ay even mi ne povan editi tiel rapide, eventuale la projekto mortizon aynakaze. Esan tute pli manajeble, havi projekto kiu avansan disrapide sed ciam kum la intereso de minime kelka personos, ol havi projekto kiu riskan ie ayn  perdi la intereso de ciu... ofte if tio okazan even dum dislonga tempo, la projekto riskan morti tute. Tiel, usante hostata wikiwebeyo, minime mi povan plifacile avansizi la wikio miself. Mi kredan ke nune la wikitraduko ce wikinet esan mor kompleta (tamen nur iomete) ol mia dawncarjita versio de MediaWiki, do anke mi ne zorguz labori morlonge pri tradukos kiam mi ja preferuz krei artiklos ay alia pajos.

La biu kialo esan mor selfevidenta ay praktika. Esan klare ke mi simple ne povan eltraduki kum la rapideco de nova versia difdonos de MediaWiki. Mi ne certan cu oni tipe aldonan or elprenan traduklinos inter disgranda versia canjos, sed mi anticipan ke minime inter la granda canjos mi ankore ne povuz fari korektacos sufice rapide por preventi eta softwara problemos. (Vere mi konan ke, even if linos canjituz, esuz versimile ne multos, sed ankore alvenuz la problemo de trovi jum.) Certe tiu ne implan ke softwara problemos esuz certe venonta; anke esuz la pure estetika problemo de trovi ay korekti nova ne-Mondlangizita frazos en la interfaso, ay kandide tio veksuz mim. Plisimple, mi ne volan zorgi futura problemos por kiu mi ne havuz or even voluz havi la tempo.

Mi tute ne voluz diri ke mi ne lernin pro ci tiu projektos tamen. Mi ekkomprenin tute morgude kiel simple oni povan krei ay organizi langa faylos ay kiel pripensi interfasos. La sperto de traduki MediaWiki speciale diferin de mia anticipos car delonge mi editin la interfaso ce wikinet; iu ayn kiu provin editi la interfaso tiel povan atesti ke organizi la sistema mesajos alfabete ne esan helpema, speciale if oni volan kompari simila tradukuta linos atp.

Nu, aynakaze, mi esperan ke mi ne disfelicizin iu ayn per tiu novaco. Mi ankore kredegan ke esuz tute morgude por Mondango, ne zorgi ciam ayn kun traduka projektos ay avansi tuy kun projektos mor interesa, mor kumlaboriza, ay vere mor amuza. Mu la parolantos de internaxa helplangos lernin tiu langos por amikisi, kumlabori, ay difizi la idealos de paco ay amikeco, ne por labori sole ye laboroza senfina tedacos. Cu mi pravan?

Mi pensin tiel. ;-)

Dirinte tio, if yi havan intereso pri helpi kum la wikio, bonvolez senti tute bonvena ay registrisez per la linkilo supera. Even kum la lesizita laborcarjo de usi la hostata opto, mi bezonon ciom da la helpo kiom mi povan havi!